نسخه چاپي
ارسال به دوستان
سید اسد رجبی: این روزها و در دنیای کاملا صنعتی شده یکی از مشکلات بزرگ شهرهای بزرگ و به طور کلی معضل شهرنشینی مسئله دفن زباله است.
دفن زباله در خاک‌چال آخرین گام موثر در سیستم مدیریت مواد زاید جامد و سرنوشت نهایی تمام مواد زایدی است که ارزشی ندارند و باید دور ریخته شوند. به عبارت دیگر دفن یک گزینه حتمی و اجباری است.
دفن بهداشتی روشی مهندسی جهت دفن مواد زاید جامد در زمین، جهت ممانعت از آسیب زدن به محیط زیست می‌باشد. در این روش زایدات در لایه‌هایی با ضخامت مناسب پخش شده و فشرده می‌شوند و در انتهای هر روز با خاک پوشانده می‌شوند.
بر اساس تجارب بدست آمده گذشته، در کشورهای پیشرفته و سایر جوامع، دفن بهداشتی در زمین اغلب به عنوان اقتصادی‌ترین راه حل دراز مدت برای مشکل مواد زاید جامد انتخاب شده‌است.
تولید شیرابه خطری بزرگ
اگرچه خاک مهم‌ترین و گسترده‌ترین صافی فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی آ بها، بازیافت‌کننده ضایعات و نیز دریافت‌کننده بسیاری از مواد می‌باشد لیکن ظرفیت آن محدود بوده ممکن است بسیاری از مواد سمی و آلاینده‌ها که به خاک افزوده می‌گردند از نظر تمرکز افزایش یافته و در نهایت به صورت تهدیدی جدی برای محیط زیست درآیند.
عمده‌ترین مشکل محل دفن مواد زاید جامد شهری، شیرآبه و گاز تولید شده در اثر تجزیه زباله‌های دارای ترکیبات آلی می‌باشد. در این بین مهم‌ترین عامل آلودگی آب در محل دفن مواد زاید جامد، شیرابه‌است که با ورود به آ بهای سطحی یا زیرزمینی مخاطرات بهداشتی و زیست‌محیطی برای انسان و جانوران ایجاد می‌کند.
آلودگی‌های بیشمار شیرابه تولید شده
بنا به نظر کارشناسان در هر میلی گرم شیرابه زباله ها بیش از ۱۰۰ میلیون باکتری مضر موجود است که عامل انتقال بیش از ۱۱۸ نوع بیماری حاد است که سلامت انسان و محیط زیست را به شدت تهدید می کند.
برای به دست آوردن تصوری از میزان آلودگی و مسمومیتی که در شیرابه موجود است کافی است بگوییم که میزان میکروب های موجود در شیرابه بالغ بر ۴۰هزار برابر زباله های معمولی است و حتی حل شدن چند قطره از آن در هر آبی بسان آزاد شدن یک بمب میکروبی خطرناک است که عامل سرایت انواع بیماری ها به انسان و دام و گیاه است.
بر اساس پژوهش های صورت گرفته فقط یک لیوان شیرابه قادر است یک درخت تناور را بطور کامل از ریشه بخشکاند.
در رابطه با آلودگی آب های زیرزمینی و امکان نفوذ شیرابه به داخل آنها همواره باید قدرت تصفیه پذیری و رفع آلودگی در هنگام حرکت شیرابه از لایه های مختلف زمین را مد نظر قرار داد، چرا که قدرت خود پالایی سفره آب های زیر زمینی به سبب جریان آهسته آن چندین برابر کمتر از آب های جاری در سطح است.
تهران در کجای جدول تولید شیرابه و زباله قرار دارد؟
در تهران و به گفته مسؤولان سازمان مدیریت پسماند شهر تهران روزانه بالغ بر ۸۵۰۰ تن زباله تولید و توسط شهرداری تهران به منطقه آرادکوه که محل پردازش زباله‌هاست منتقل می‌شود.
حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد زباله‌ها تر هستند و پس از جمع آوری و تلنبار شدن از آنها شیرابه بد بو تولید می شود. حجم شیرابه تولید شده در تهران و در مجتمع آرادکوه در ابتدای سال 98 چیزی قریب به ۴۰۰ مترمکعب بوده است که به گفته مسؤولان حوزه شهری چندین برابر فاضلاب‌های خانگی آلودگی داشته و تصفیه آن هم به این سادگی ها نیست.
رضا عبدلی مدیرعامل پیشین سازمان مدیریت پسماند شهر تهران در این باره به خبرنگار فارس گفت: در کنترل تولید زباله ۳ مرحله وجود دارد که باید برای کنترل تولید شیرابه به این مراحل توجه کرد.
وی افزود: مرحله اول تولید محصول است که این مرحله پیش از رسیدن یک کالا به محل مصرف خود است اما مرحله دوم مرحله حمل و نگهداری و خرید کالاست و مرحله سوم مرحله مصرف و اصطلاحا نقطه اصلی تولید زباله و پسماند است.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهر تهران گفت: شیرابه عموما در مرحله سوم تولید می‌شود یعنی تک تک کالاهای مصرف شده پسماندی تولید شده اما این پسماند خشک نیست و به صورت تر به چرخه جمع آوری زباله سپرده شده است.
چه کنیم شیرابه کمتر تولید شود؟
عبدلی گفته بود که برای مثال یک شهروند یک بطری آب معدنی خریداری می‌کند و نیمی از آن را می‌خورد اما به جای آنکه ابتدا آب باقیمانده در ظرف را در جوی یا شبکه فاضلاب تخلیه کند و سپس بطری را به سطل زباله بیاندازد به یکباره بطری و باقیمانده آب را به داخل سطل می‌اندازد. همین امر باعث می‌شود تا آب از بطری خارج شده و با سایر زباله‌ها مخلوط و شیرابه تولید کند.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهر تهران گفت: در مثالی دیگر خانم خانه دار اقدام به تعویض قوری چای می‌کند و پیش از آنکه رطوبت تفاله چای را بگیرد و اصطلاحا آن را خشک کند همانطور خیس به داخل کیسه زباله می‌ریزد در حالی که اگر یک سبد توری در سینک ظرفشویی خود قرار دهد و رطوبت تفاله چایی را بگیرد در کاهش تولید شیرابه موفق بوده است.
هر خانوار 50 سی.سی رطوبت زباله‌اش را بگیرد
به گفته برخی مسؤولان در سالهای قبل در تهران یک سرشماری انجام شده است که براساس آن ۲.۵ میلیون خانوار داریم که اگر هر کدام از اینها تنها ۵۰ سی سی رطوبت زباله خود را بگیرند با کاهش حدود ۱۲۵ مترمکعبی تولید شیرابه که ۳۰ درصد حجم شیرابه تولید شده در تهران است مواجه می‌شویم.
بسیاری از کارشناسان با تاکید بر عواقب عدم آبگیری پسماند واثرات شیرابه ناشی از آن بر محیط زیست و سلامت شهروندان عنوان کرده‌اند که شیرابه یکی از منابع اصلی آلاینده در مراکز دفن پسماند می باشد و نفوذ شیرابه در خاک علاوه بر آلوده ساختن آبهای زیر زمینی، اثرات نامطلوب زیادی بر محیط زیست بر جای می‌گذارد ضمن اینکه حین انتقال و جمع آوری پسماند ریزش شیرابه موجبات انتقال بسیاری از بیماریها ی پوستی، اگزما، بیماری های تنفسی و باکتریایی شده و معضلات بهداشتی فراوانی را فراهم می آورد.
پردازش زباله‌ها در مناطق باعث کاهش شیرابه می‌شود
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران و دبیر کارگروه مدیریت پسماند استان هم در جلسه‌ای به تولید روزانه 400 مترمکعب شیرابه زباله ها در مرکز دفن زباله آرادکوه به عنوان یکی از معضلات اساسی این واحد اشاره کرد و گفته بود که یکی از موضوعات مهمی که از سوی محیط زیست در نشست های قبلی مطالبه شد، ساماندهی شیرابه های روزانه مرکز آرادکوه از سوی مدیران این واحد بود که در این زمینه با اعلام مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران در نشست امروز، تا پایان تیرماه تصفیه شیرابه ها براساس خروجی استاندارد پارامترهایBOD و COD به میزان روزانه حدود 300 مترمکعب برای آبیاری جنگلی به انجام خواهد رسید و این طرح بنا به اظهار مدیران شهرداری در حال حاضر با ظرفیت روزانه 100 متر مکعب در حال انجام است.
مدیرکل محیط زیست استان تهران در این‌خصوص گفت: البته بنا به اعلام شهرداری و اعتقاد ما درمحیط زیست، راه جلوگیری از ورود شیرابه به مرکز دفن، اساسا پردازش و جداسازی در ابتدای محل و قبل از انتقال است و در این راستا مقرر شد پیگیری پردازش زباله ها در 22 منطقه تهران و ایجاد شرایط جدید در ایستگاه های میانی حمل پیگیری گردد و محیط زیست استان تهران نیز آماده هرگونه کمک در راستای اجرایی شدن این امر است.
تولید شیرابه افزایش یافت
اما به تازگی صدر الدین علی پور، مدیر عامل سازمان مدیریت پسماند شهر تهران از آمار جدیدی مربوط به تولید شیاربه رونمایی کرده و گفته است در آرادکوه روزانه بین 500 تا 700 متر مکعب بر حسب شرایط فصلی و ترکیب پسماند، شیرابه تولید می شود که در صورت عدم تصفیه موجب آلودگی خاک، منابع آب زیرزمینی و سطحی می‌شود.
وی با اشاره به روند مطلوب کارکرد تصفیه خانه شیرابه پسماند و دریافت پساب خروجی با قابلیت آبیاری فضای سبز مجتمع آرادکوه گفته است این سیستم بصورت مستمر بازدید شده و در صورت نیاز بازسازی و اصلاح می گردد که اخیراً نیز به منظور بازدهی مطلوبتر ، این سیستم اصلاح و بهینه سازی شده است.
بازگشت شیرابه تصفیه شده به چرخه استفاده
مدیر عامل سازمان مدیریت پسماند، در تشریح مصارف کاربردی پساب حاصل از تصفیه خانه شیرابه آرادکوه اظهار داشت: حدود 400 متر مکعب شیرابه ناشی از پسماند شهری بی خطر سازی شده و سپس به لاگن های تبخیر وارد شده و بخشی از آن هم برای شستشوی معابر استفاده شده و 150 متر مکعب از شیرابه تولیدی پسماند نیز پس از طی مراحل تصفیه جهت آبیاری فضای سبز غیر مثمر در مجتمع پردازش و دفع آرادکوه استفاده می شود.
علیپور با تاکید بر عامل شوری، شفافیت، رنگ، عوامل بیماریزا و میکروبی بعنوان یکی از پارامتر های مطلوبیت آب جهت آبیاری فضای سبز افزود: فرایند راهبری شامل میزان زمان ماند شیرابه در مخازن، طریقه تزریق و کشت میکروب، مواد شیمیایی مورد نیاز و نحوه تزریق ، میزان زمان مورد نیاز فرایند لخته سازی و ته نشینی، میزان هوای مورد نیاز فرایند و زمان ماندن در مخزن هوادهی و راهبری و نگهداری سیستم اسمز معکوس طی بازدید اخیر بهبود یافته و مطلوبتر شده است.
60 درصد وزن پسماندهای شهری پسماند تر است
وی در ادامه با اشاره به اینکه حدود 60درصد وزن پسماند های شهری را پسماندهای تر تشکیل می‌دهد گفته است انباشته شدن این پسماندها با گذشت زمان موجب تراوش مایعی بدبو و قهوه‌ای رنگ بنام شیرابه شده که چندین برابر فاضلاب‌های خانگی آلودگی دارد و به منظور کاهش آلودگی شیرابه و رساندن آن به حد استاندارد آبیاری فضای سبز، میکرو ارگانیسم مناسب در مخزن بی هوازی و هوازی تزریق شده تا راندمان حذف میکروبی افزایش یابد.
