كدخبر: ۸۲۴۹۵
تاريخ انتشار: ۲۴ مرداد ۱۳۹۷ - ۱۸:۱۹
نسخه چاپي
ارسال به دوستان
تصور غالب مردم بر آن است که به زنی مستحق نفقه است که پس از ازدواج به خانه شوهر رفته باشد و مشغول زندگی با وی باشد. در صورتی که واقعیت جز این است.
تصور
غالب مردم بر آن است که به زنی مستحق نفقه است که پس از ازدواج به خانه
شوهر رفته باشد و مشغول زندگی با وی باشد. در صورتی که واقعیت جز این است.
این
تصور مصداقش فقط زمانی است که زوجه پس از وقوع عقد به خانه زوج رفته و
مشغول زندگی شده باشد که در این صورت اگر زندگی را رها کند و ناشزه شود
مستحق نفقه نخواهد بود، ولی اگر زوجه قبل از رفتن به خانه شوهر تقاضای نفقه
کند با وجود شرایطی وی مستحق نفقه خواهد بود.
نفقه زن به صراحت
ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی که بیان میدارد: همین که نکاح به طور صحت واقع شد
روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار
میشود. پرداخت نفقه پس از زوجیت و در واقع همان اجرای صیغه عقد برقرار
میشود.
به عبارتی دیگر امکان دارد یک زن یک عمر در خانه پدرش باشد و
به خانه شوهر نرفته باشد و اصلا تمکین نکرده باشد لکن مستحق نفقه باشد و
هر ماه نفقه خود را از زوج بگیرد. به عبارت واضحتر اگر زوجه پس از وقوع
عقد تمکین خود را مشروط به اخذ تمام مهریه کند، در این صورت تا زمانی که
تمام مهریه به او پرداخت نشده باشد مستحق نفقه هم هست.
البته این حق که به آن در اصطلاح حقوقدانان حق حبس گفته میشود مشروط به چند امر است:
-
مهریه زوجه حال باشد. یعنی مهریه که در زمان عقد تعیین و ذکر میشود بنابر
پرداخت نقد و عندالمطالبه باشد. ولی اگر مهریه حال نباشد و اقساطی باشد و
یا آنکه علاوه بر کلمه عندالمطالبه قید عندالاستطاعه هم گنجانده شود در این
صورت دیگر حال نیست و در این صورت زوجه نمیتواند از حق حبس خود استفاده
کند.
- زوجه حاضر به تمکین باشد لکن آن را مشروط به اخذ تمام مهریه
کند. ولی اگر زوجه بگوید حاضر به تمکین نیستم هر چند تمام مهریه را نقدا
بدهد در این صورت هم مستحق نفقه نیست.
- زوجه قبل از استفاده از حق
حبس به اختیار خود تمکین نکرده باشد، پس اگر زوجه ولو یک بار با میل و
اختیار خود حاضر به تمکین خاص و عمل زناشویی با زوج شود و از باکره بودن
خارج شود در این صورت هم حق حبس برای وی محفوظ نخواهد بود. نتیجه بحث آنکه
پس امکان دارد زوجه چند سال هم طول بکشد، باز مستحق نفقه یومیه خود باشد.
این
امر بدیهی و نیاز به استدلال ندارد لکن از باب توضیح واضحات به چند ماده
قانونی و فتاوی فقهای عظام اشاره میشود. ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی میگوید:
«زن میتواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر
دارد امتناع کند، مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق
نفقه نخواهد بود.»
مستنبط از ماده مذکور آن است که زوجه هم میتواند نفقه خود را مطالبه کند و هم تمکین نکند مگر پس از دریافت مهریه.
ماده
۱۰۸۶ میگوید: «اگر زن قبل از اخذ مهریه با اختیار خود به ایفای وظایفی که
در مقابل شوهر دارد قیام نمود دیگر نمیتواند از حکم ماده قبل استفاده
کند، معذلک حقی که برای مطالبه دارد ساقط نخواهد شد.» که این ماده هم ناظر
بر آن است که زوجه قبل از استفاده از حق حبس تمکین نموده باشد و این تمکین
هم بالاختیار باشد.
ولی اگر عمل زناشویی به میل و اختیار نباشد مثلا
در حالت نوم زوجه باشد و یا آنکه با الاکراه والاجبار باشد در این صورت حق
حبس زوجه ساقط نمیشود. موید این برداشت صراحت فتوای آیت الله سیستانی در
منهاج الصالحین جلد ۳ ص. ۹۶ مسئله ۳۰۷ است.
حضرت امام خمینی هم در
این مورد میفرماید: «اگر بعد از عقد تمکین نکرده، میتواند تا گرفتن مهر
خود تمکین نکند و در این صورت استحقاق نفقه دارد.» نقل از کتاب مجموعه
نظریات مشورتی فقهی در امور حقوقی ۳ ص. ۹۶ با توجه به دلایل مذکور این مطلب
ثابت میشود که زوجه در بعضی صور ولو آنکه در خانه پدرش باشد و نسبت به
زوج تمکین نکرده باشد باز هم مستحق نفقه است.
منبع: مباحث حقوقی خانواده