نسخه چاپي
ارسال به دوستان تاکید مسئولان طراز اول قوه قضاییه مبنی بر حبس زدایی و اعمال شیوه های جایگزین برای تنبیه متخلفین مبتنی بر شناخت دقیق آثار مترتب بر زندانی شدن افراد و نتایج مخرب آن بوده است که به نظر می رسد هنوز برای اجرایی شدن و تبدیل آن به یک رویه باید گام های زیادی برداشته شود. قرائن و شواهد و نیز دستاوردهای علمی و میدانی اندیشمندان و پژوهشگران موید این نکته است که به دلایل متعدد نقش اصلاحی زندان ها به دلیل آثار سوء آن به حاشیه رفته است و نمی توان ادعا کرد که در شرایط فعلی حبس می تواند به خوبی ایفاگرکارکردهایی نظیر بازپروری و توانمند سازی مجرمین و خطاکاران باشد. از سویی باید راهکارهای مناسبی برای متنبه شدن مجرمان و متخلفان اندیشیده و به مرحله اجرا در آید که خوشبختانه درایت و عنایت رییس محترم قوه قضاییه جهت گیری این قوه را به این سمت معطوف کرده است و جایگزین های حبس برای نیل به اهداف مجازات مجرمان و کاهش موثر تبعات زیانبار آن را ارجح دانسته اند. مقام معظم رهبری نیز در دیدار با مسئولان قوه قضاییه با تاکید بر ضرورت توجه به مقوله کاهش آمار جمعیت کیفری خاطر نشان فرمودند« باید تا آنجا که ممکن است مجازات زندان به حداقل برسد زیرا زندان یک پدیده نامطلوب است و تبعات گسترده ای برای زندانیان و خانواده های آنان و حتی محیط کار افراد دارد.» برغم تصریح مقام معظم رهبری و تاکیدات رییس محترم قوه قضاییه با نگاهی گذرا به وضعیت موجود در کشور متوجه افزایش غیر اصولی و توجیه ناپذیر و تامل بر انگیز جمعیت کیفری زندان ها می شویم. با وجود همه تلاش ها و تمهیدات در خور تحسین متولیان زندان ها؛ جرم زا بودن محیط کیفری و بروز معضلات متعدد و آسیب های اجتماعی کتمان ناپذیر است. هر چند در این نوشتار بیان مصادیق مورد نظر نیست اما به عنوان نمونه در جرایمی که با گذشت شاکی همراه می باشد و مجرم فاقد سوء پیشینه است ؛ کیفر از ناحیه آثار عمومی جرم می تواند موارد جایگزین حبس باشد.
اگر تفسیر و نگرش قاضی منطبق بر عقل وحکمت و پیروی و همسوئی با متولیان امر حکومت و عشق به مردم وسعه صدرو تمسک به سیره و روش معصومین (ع) باشد ؛ راه براغماض و تساهل و اعطاء فرصت توبه و بازگشت به متهمین و مجرمینی که مرتکب لغزش و جرمی شده اند ؛ باز می شود. درک عمیق و سر شار از عاطفه ناشی از رحمت و عطوفت اسلامی از سوی قاضی ؛ شوق و امید آفرین برای متخلفی است که قاضی در مسیر گره گشایی از مشکلات او گام بر می دارد و در چنین موقعیتی ؛ وعظ و نصیحت و سرزنش و حتی توبیخ و تهدید مجرم توسط قاضی سازنده تر از هر حبس و زندانی است.
با ملحوظ قرار دادن جهات مختلف ضرورت تعمیم و تسری این نگرش و مبدل شدن آن به فرهنگ واحد و فراگیر و حاکم در میان قضات محترم و همراهی با قوه قضاییه در اجرای سیاست های حبس زدایی بیش از پیش احساس می شود.
نوع نگرش و عملکرد قضات در دادسرا و دادگاه عامل اساسی برای کاهش ورودی و افزایش خروجی از زندان هاست . بی شک قوه قضاییه و نهادهای نظارتی و آموزشی در راستای فرهنگ سازی ؛ ایجاد و تثبیت نگرش مثبت در اذهان قضات نسبت به حبس زدایی اقداماتی داشته است که بنظر می رسد برون داد این فعالیت و اقدامات هنوز رافع نیاز برای چنین عزم راسخ در میان قضات نبوده است.
تخفیف مجازات حبس ، تعلیق مجازات حبس، تبدیل مجازات حبس به جزای نقدی ، و اعمال مجازاتی که صرفا متوجه مجرم باشد در این راستا قابل بررسی است. پیمایش دقیق و در عین حال سریع مسیری که فرجام آن در محاکم این باشد که زندان برای تنبیه مجرم حرف اول و آخر نباشد نشانگر درک صحیح از مصالح است.
