اشکان رازمند- تبلیغات محیطی در تعریف آکادمیک به هر نوع تبلیغ خارج از نقطه نهایی خرید مشتری اطلاق میشود.
اشکان رازمند- تبلیغات محیطی در تعریف آکادمیک به هر نوع تبلیغ خارج از نقطه نهایی خرید مشتری اطلاق میشود. دیوار نوشتهها، بیلبورد، تبلیغات داخل خطوط مترو، ایستگاههای اتوبوس، پلههای عابر و مکانهای عمومی مانند هتلها، پارکها، شهرها و... مصداقهایی برای تبلیغات محیطی هستند. اما موضوع تبلیغات محیطی مثل یک رسانه موثر، قابل تامل و وارسی است. از این جهت به تبلیغات محیطی صرفا با نگاه تجاری یا ابزاری جهت ارایه مطلوب کالا نگریسته نمیشود بلکه جزیی از فرهنگ یک شهر تلقی میشود. اگرچه در این صنعت در ایران بسیار نوپاست و از حدود سال ۱۳۶۸ در کشور شکل گرفته است و متخصصان این حرفه بسیار نادرند، ولی توسعه آن باید همزاد با آسیبشناسی آن باشد و از سویی دیگر شیوههای تبلیغاتی رایج نیز باید در جهت حفظ زیبایی بصری، هویت دینی و ملی شهر و حقوق شهروندان باشد و باید این پیام را به جامعه القا کند که منابع اقتصادی، مقدم بر قوانین نیست. سازمان زیباسازی به عنوان متولی تبلیغات محیطی شهر تهران در چارچوب ارزشهای دینی، حقوق شهروندی و زیبایی شه تهران سیاستهای راهبردی خود را با همراه نخبگان و دانشگاهیان عملیاتی کرده و ویژه نامه تبلیغات محیطی سعی در بیان برخی مسایل، نقاط قوت و ضعف و راهکارهای بهبود این پدیده را با کمک استادان دانشگاه و حوزه مدیریت شهری عملی کند.
بروز رو به رشد وندالیسم در پایتخت و کلانشهرها
مدیر مطالعات امور اجتماعی و فرهنگی مرکز مطالعات و برنامهریزی شهر تهران در مصاحبهای به این موضوع اشاره کرده و میگوید: «در ۲۰ سال گذشته هزینه نگهداشت تهران ۵ هزار میلیارد تومان بوده، اما در حال حاضر نیمی از هزینههای شهرداری تهران، هزینههای نگهداشت است که نیمی از همین میزان هم صرف ترمیم آسیبهای وندالیسم میشود.» به نظر میرسد در سالهای آینده وندالیسم رشد چشمگیرتری داشته باشد و در نتیجه هزینههای بیشتری باید برای نگهداشت شهر پرداخت شود، بنابراین قبل از آن باید با آگاهی و ارتقای سرمایه اجتماعی و مشارکت اجتماعی مردم بخشی از این وندالیسم را کنترل کرد، اگر مردم احساس تعلق در محله خود داشته باشند جرات تخریب نخواهند داشت. اکنون که دیوارهای شهر به تسخیر نوشتههای رنگارنگ تبلیغاتی در آمده و هیچ هزینه و مجوزی نیز به خاطر این نقشبندیها متوجه صاحبان کالا و خدمات نیست، هیچ عزمی نیز برای اصلاح این روند از طرف شورای اسلامی شهر و شهرداری وجود ندارد. طبق ماده ۹۲ و ۵۵ قانون شهرداریها، نوشتن هر نوع مطلب یا الصاق هر نوشتهای بر روی دیوارهای شهر که مخالف مقررات انجمن شهر باشد، ممنوع است مگر در محلهایی که شهرداری برای نصب و الصاق اعلانات تعیین میکند و در این محلها فقط باید به نصب و الصاق آگهی اکتفا کرد و نوشتن روی آن نیز ممنوع است و فردی که اقدام به نوشتن روی دیوارهای شهر کند، متخلف شناخته شده و محکوم به پرداخت جریمه خواهد بود. اما آنچه که در برخی شهر مشهود است این نکته است که دیوارهای شهر اکنون به تابلوهای تبلیغاتی تبدیل شده است و کاربرد این قانونها تنها بر روی کاغذ است. متأسفانه این روند چندین سال است که ادامه دارد و با وجود اینکه شهرداری در پاسخ به مطبوعات منتقد، این روند را خلاف اعلام و بر مجازات متخلفان تأکید کرده، هیچ اتفاق خاصی نیفتاده است. شاید علت عدم اجرای قانون در این مورد را بتوان در دیدگاه برخی از همین مسئولان جستوجو کرد که با وجود اعلام کتبی بر تخلف بودن این کار، در گفتوگوهای حضوری این دیوار نوشتهها را باعث زیبایی شهر ذکر میکنند. اما این دیوار نوشتهها از آنِ چه کسانی است؟
هزینه، وقت و نیرو فدای مطالبات شخصی
مدیریت شهری تهران برای جلوگیری از تبلیغات غیرقانونی شركتهای خدماتی، تبلیغات پیرامونی و محیطی را ساماندهی میكند. از مدتها قبل برخی شركتهای خدمات شهری بیتوجه به حقوق شهروندان، با دیوار نوشته های نازیبا و چسباندن مواد تبلیغاتی بر در و دیوار و نمای ساختمان ها، سیمای عمومی شهر را نازیبا می كنند. در بسیاری موارد دیده شده است كه شهروندان میلیونها تومان صرف زیباسازی نمای ساختمان ها هزینه می كنند، اما برخی شركت های خدماتی نظیر تخلیه چاه، تاكسی تلفنی و... بی توجه به آنها، به نصب برچسب های تبلیغاتی و دیوارنوشته ها مبادرت میورزند و از انجام این كار نیز هیچ واهمهای ندارند. دامنه فعالیتهای غیرقانونی این قبیل شركتها حتی از نمای ساختمانهای حاشیه معابر اصلی نفوذ كرده و نمای ساختمانهای واقع در پس كوچهها و بنبستها را نیز بیمحابا تحت آماج تبلیغات خود قرار دادهاند. شهروندان بر این باورند كه مدیریت شهری با بهره گیری از ابزارهای قانونی باید از فعالیت این قبیل شركتها جلوگیری كند، چرا كه افزون بر وارد ساختن خسارت به نمای ساختمان ها، سیمای شهر را آلوده و نازیبا كردهاند. این بود که به گفته شهروندان، شهرداری در یك مقطع زمانی اعلام كرد ضمن پاكسازی در و دیوار ساختمانها از مواد تبلیغی، با شركتهای متخلف برخورد میكند، اما نه تنها هیچ خبری نشد، بلكه شاهد افزایش دامنه فعالیت سایر شركت ها هستیم. به قولی شهرداری تا سخنی از پاكسازی به میان نیاورده بود، فقط برچسب های تبلیغاتی شركتهای تخلیه چاه و آژانسهای تاكسی به در و دیوارها میچسبید، اما امروزه شاهد مواد تبلیغی و اطلاع رسانی سایر شركتها ازجمله خیاطیها و آرایشگاهها هستیم. به هر روی به نظر میرسد مدیریت شهری ضمن بازنگری درباره مجازات متخلفین با فضایی مناسب برای تبلیغات این قبیل شركت ها فراهم كند. از آنجایی که سیمای شهر از اندام واره های شهر بوده و ازاین رو صیانت از آن در حدود وظایف ذاتی شهرداری به شمار می آید. هرچند به زعم شهرداری احكام صادرشده، به اصطلاح ارشادی است، اما به دلیل این كه برای امحا و حذف برچسبهای تبلیغات غیرقانونی، شهرداری متحمل هزینه های گزاف می شود، ضرورت دارد كه ضوابط و مجازات سنگینی در این باره صادر شود. اما شهروندان هم میتوانند موارد تخلف شركتهای تبلیغاتی را به شهرداری اطلاع دهند، تأكید كرد چسباندن برچسبهای تبلیغاتی بر در و دیوار معابر مشمول حكم قضایی است.با وجود همه این عوامل بازدارنده و سلبی تعداد و تنوع این برچسبها همچنان زیاد است و اگر کسی بخواهد از این شرکتها و مراکز فروش و خدماتی شکایت کند باید وقت و هزینه زیادی را کند. با وجود اینکه شهرداری با بهکارگیری تعدادی از پرسنل خود تا حدودی تلاش میکند در برخی مواقع خاص نظیر نزدیکی به عید نوروز اقدام به پاکسازی این برچسبها از سطح شهر میکند اما طولی نمیکشد که دوباره سر و کله آنها بر در و دیوار پیدا میشود و دوباره چهره شهر را به نمایشگاه این تبلیغات زشت مبدل میکند. چگونه است افرادی آزادانه این برچسبهای غیرمجاز را میچسبانند و تاکنون از سوی نیروی انتظامی دستگیر نشدهاند؟ شاید باید چاره دیگری برای این گریز از قانون اندیشید.